معنای فقر و غنا

[امیر المؤمنین] تعبیری دارند می‏فرمایند:

«عَجِبْتُ لِلْبَخیلِ یسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذی مِنْهُ هَرَبَ وَ یفوتُهُ الْغِنَی الَّذی إیاهُ طَلَبَ، فَیعیشُ فِی الدُّنْیا عَیشَ الْفُقَراءِ وَ یحاسَبُ فِی الْاخِرَةِ حِسابَ الْاغْنِیاءِ» (نهج البلاغه فیض الاسلام، حکمت 121)

می‏فرماید من تعجب می‏کنم از این آدمهای ممسک که از فقر فرار می‏کنند به سوی غنا ولی در عمل از غنا فرار می‏کنند و خودشان را به دامن فقر می‏اندازند، چرا؟ برای اینکه اصلا فقر و غنا معنایش چیست؟ فقیر یعنی آن که ندارد که بخورد و بپوشد، و غنی یعنی آن که دارد که بخورد و بپوشد. فرقشان در این است که آن می‏خورد و می‏پوشد، این نمی‏خورد و نمی‏پوشد. اگر بنا بشود که انسان پول را جمع کند که در آخر نخورد و نپوشد پس پول را در واقع برای فقر جمع می‏کند نه برای غنا. درست است، پیش خودش خیال می‏کند یک عمر لباس کهنه می‏پوشد برای اینکه یک وقتی خدای نکرده لباس کهنه نپوشد، یا یک عمر نان و پیاز می‏خورد که یک روزی فقیر نشود که بخواهد نان و پیاز بخورد. این است که در دنیا مانند فقرا زندگی می‏کند ولی در قیامت باید حساب اغنیا را پس بدهد. فلسفۀ تاریخ، ج‏2، ص132