تفاوت اسلام با مکتب هندی

تفاوت اسلام با مکتب هندی در به کمال رساندن نفس از نظر شهید مطهری

ما در مرحله اول، مسئله بریدن از غیر خدا و پیوند برقرار کردن با خدا را مورد بحث قرار می‌دهیم. در اینجا مکتب و فلسفه هندی با ما در اصلِ هدف شریک است، ولی با تفاوت‌های اساسی.

اولین تفاوت اساسی، که این تفاوت به نظر من فوق‌العاده جالب است و انسان در یک تطبیق و مقایسه کاملاً متوجه می شود، این است که اساساً خدای اسلام و در واقع خدای انبیای واقعی با خدای هندی ها، در یک چیز ـ نمی گویم در ذات ـ فرق دارد و آن این است که در خدای اسلام این صفات قبل از هر چیز جلوه می کند: رحمان است، رحیم است، رئوف است، هادی و راهنماست؛ [لذا] در همان مرحله اول انسان به خدا متوجه و متمسک می شود که به سوی او برود. ولی این صفات در خدای فلاسفه و همچنین خدای هندی ها بروز و ظهور ندارد. 

وقتی که بشر به خدای فیلسوفان توجه می کند مثل این است که یک منجم دارد درباره سیاره نپتون فکر می کند که آیا وجود دارد یا وجود ندارد. اگر وجود دارد، که چیزی در دنیا وجود دارد و اگر هم وجود ندارد، که وجود ندارد. تازه اگر هم وجود دارد یک شیء بیگانه از ما وجود دارد.

ولی در خدای انبیای حقیقی، از همان اولِ اول، آن چیزی که به چشم انسان می خورد یگانگی اش با انسان است؛ مقصودم از یگانگی آن رابطه دوستی و آن رفاقتش با انسان است.

«وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی‏ وَ لْیُؤْمِنُوا بی‏ لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» (بقره: 186). نماز از اول چنین شروع می‌شود: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ * الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ* الرَّحْمنِ الرَّحیمِ* مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ* إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ». بشر با او یک‌سره در حال داد و ستد است. «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ» (فاتحه: 1-6)، از او هدایت می خواهد.

این است که اسلام برنامه تکمیل روحی و روانی را از اول با خدا شروع می کند، اصلاً با خود خدا شروع می کند. از اول می گوید اگر می خواهی از اشیا ببُری، به خدا پیوند کن. در مورد همان بریدن اول، نمی گوید به اتکای نفس خودت چنین کاری کن، نمی گوید برو برنامه چنین ریاضتی را ترتیب بده، می گوید به او متصل باش. در اسلام، خدا به صورت یک محبوب و به صورت یک مطلوب برای انسان درمی آید و آن وقت بریدن از اشیا خیلی ساده می شود، زیرا از اول یک نقطه مثبت نشان داده می‌شود (انسان شناسی قرآن، 219)

اینستاگرام بنیاد شهید مطهری:

motahari.ir

کانال تلگرام:

https://telegram.me/motahari_ir

سایت بنیاد:

motahari.ir