انسان پست و قسم خوردن

تا انسان پست نباشد زیاد قسم نمی خورد‏

قسم اگر دروغ باشد، گناه اندر گناه است. قسم راست چطور؟ آیا براى هر راستى باید قسم خورد؟ نه. در روایات و دستورات دینى، زیاد داریم که قسم را خوار نکنید ولو براى هر حرف راستى. 

آخر همه جا که جاى واللَّهِ و باللَّهِ نیست. انسان خودش باید طورى عمل کند و طورى باشد که دیگران به او آنقدر اعتماد داشته باشند که وقتى یک جمله مى‏ گوید، چون او را صادق مى ‏دانند حرفش را راست بدانند. چنین اشخاصى اصلًا احتیاج به قسم خوردن ندارند؛ قسم هم که نخورند افراد حرفشان را باور مى‏ کنند. وقتى انسان خودش بى ‏مایه است و مى‏ داند که دیگران به حرفش اعتماد ندارند، دائماً قسم مى ‏خورد. قسم راست خوردن هم از نظر شرعى یک امر زشتى است. ما روایات زیادى داریم که قسم راست هم جز در مواقع ضرورت نباید به کار رود.

در اینجا قرآن چگونه تعبیر مى ‏کند؟ اگر انسان خودش یک شخصیت اخلاقى داشته باشد، خودش پیش خودش یک وزن اخلاقى داشته باشد، اگر خودش به سخن خودش اعتماد داشته باشد و اگر دیگران به سخن او اعتماد داشته باشند، احتیاجى به قسم نیست. ولى آدمهاى حقیر و پست و کم ‏وزن هستند که پُر سوگند مى‏ خورند. 

لهذا قرآن بعد از کلمه «حلّاف» یعنی پرسوگندخور، کلمه «مهین» را آورده است (وَلَا تُطِعْ کُلَّ حَلَّافٍ مَهِینٍ، قلم/10) چون ایندو با همدیگر تلازم دارند. تا انسان مهین یعنی پست نباشد زیاد قسم نمی‏ خورد (استاد شهید مطهری، آشنایی با قرآن، ج 8، ص264).

کانال بنیاد شهید مطهری:

@motahari_ir