کلام مولا در وصف یکی از یارانش

وَ قَالَ ع: کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ وَ کَانَ [یُعَظِّمُهُ‏] یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِهِ وَ کَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ فَلَا یَشْتَهِی [یَتَشَهَّى‏] مَا لَا یَجِدُ وَ لَا یُکْثِرُ إِذَا وَجَدَ وَ کَانَ أَکْثَرَ دَهْرِهِ صَامِتاً فَإِنْ قَالَ بَذَّ الْقَائِلِینَ وَ نَقَعَ غَلِیلَ‏ السَّائِلِینَ وَ کَانَ ضَعِیفاً مُسْتَضْعَفاً فَإِنْ جَاءَ الْجِدُّ فَهُوَ لَیْثُ غَابٍ [لَیْثٌ عَادٍ] وَ صِلُ‏ وَادٍ لَا یُدْلِی‏ بِحُجَّةٍ حَتَّى یَأْتِیَ قَاضِیاً وَ کَانَ لَا یَلُومُ أَحَداً عَلَى مَا [لَا] یَجِدُ الْعُذْرَ فِی مِثْلِهِ حَتَّى یَسْمَعَ اعْتِذَارَهُ وَ کَانَ لَا یَشْکُو وَجَعاً إِلَّا عِنْدَ بُرْئِهِ وَ کَانَ یَقُولُ مَا یَفْعَلُ [مَا یَقُولُ‏] وَ لَا یَقُولُ مَا لَا یَفْعَلُ وَ کَانَ إِذَا [إِنْ‏] غُلِبَ عَلَى الْکَلَامِ لَمْ یُغْلَبْ عَلَى السُّکُوتِ وَ کَانَ عَلَى [أَنْ یَسْمَعَ‏] مَا یَسْمَعُ أَحْرَصَ مِنْهُ عَلَى أَنْ یَتَکَلَّمَ وَ کَانَ إِذَا بَدَهَهُ‏ أَمْرَانِ یَنْظُرُ [نَظَرَ] أَیُّهُمَا أَقْرَبُ إِلَى الْهَوَى [فَخَالَفَهُ‏] فَیُخَالِفُهُ فَعَلَیْکُمْ بِهَذِهِ الْخَلَائِقِ فَالْزَمُوهَا وَ تَنَافَسُوا فِیهَا فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِیعُوهَا فَاعْلَمُوا أَنَّ أَخْذَ الْقَلِیلِ خَیْرٌ مِنْ تَرْکِ الْکَثِیر. نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛ ص526

کلام آقا امیر المؤمنین علیه السلام در وصف یکی از اصحابش:

و آن حضرت فرمود: مرا در گذشته برادرى خدایى بود، کوچکى دنیا در نظرش او را در نظرم بزرگ مى‏ نمود. از سلطه شکمش آزاد بود، آنچه نمى‏ یافت آرزو نمى‏ کرد، و هرگاه مى‏ یافت زیاده روى نداشت. اکثر روزگارش را خاموش بود، و اگر مى‏ گفت بر گویندگان غالب مى‏ شد، و تشنگى پرسندگان را به زلال معرفت فرو مى‏ نشاند. افتاده بود و او را ناتوان مى‏ شمردند، ولى به وقت جدّ و جهاد شیر خشمگین و مار زهرآگین بود. تا نزد قاضى نمى ‏آمد اقامه حجّت نمى‏ کرد.

احدى را به کارى که در مثل آن عذر مى‏ یافت ملامت نمى ‏نمود تا عذرش را بشنود.

دردى را جز به وقت بهبودیش شکایت نمى‏ کرد. چیزى را که مى‏ گفت انجام مى‏ داد، و آنچه را عمل نمى‏ کرد نمى‏ گفت. اگر در سخن بر او غالب مى‏ شدند در سکوت مغلوب نمى‏ شد، و بر شنیدن حریص‏تر از گفتن بود. هر گاه دو برنامه پیش مى‏ آمد دقت مى‏ کرد که کدام به هواى نفس نزدیک‏تر است پس آن را مخالفت مى‏ نمود. بر شما باد به این اوصاف و ملازمت و رغبت به آنها، پس اگر همه آنها را قدرت ندارید بدانید که به دست آوردن اندک بهتر از ترک بسیار است. نهج البلاغة / ترجمه انصاریان ؛ متن ؛ ص360